Ιστορία της Μονής
Κτίσθηκε από τον Όσιο Αθανάσιο το 963 μ.Χ. στην άκρη της χερσονήσου του Άθωνα, πάνω στα ερείπια της αρχαίας πόλεως «Ακρόαθως».
Το μοναστήρι βοηθήθηκε στην αρχή από τους αυτοκράτορες Νικηφόρο Φωκά και Ιωάννη Τσιμισκή.
Το σκευοφυλάκιο της Μονής είναι πλουσιότατο σε κειμήλια. Μεταξύ αυτών διακρίνονται ο σάκκος (αυτοκρατορικό ένδυμα), το στέμμα και το ευαγγέλιο του Νικηφόρου Φωκά.
Στη βιβλιοθήκη υπάρχουν γύρω στα 2050 χειρόγραφα και πάνω από 30.000 έντυπα βιβλία.
Στην Ι. Μ. Μ. Λαύρας δημιουργήθηκε ένας νέος αρχιτεκτονικός ρυθμός ναού, ο οποίος και ονομάστηκε «αγιορείτικος». Με τον ρυθμό αυτό κτίστηκε ο κυρίως ναός της Ι. Μ. Μ. Λαύρας, το ονομαζόμενο «Καθολικό».
Στη Μονή αυτή ανήκουν οι αρχαίες σκήτες της Αγίας Άννης, των Καυσοκαλυβίων, η νεώτερη του Τιμίου Προδρόμου και οι μοναχικοί οικισμοί Κατουνάκια, Καρούλια, Άγιος Βασίλειος, Κερασιά, Βιγλα και Προβάτα.
(Βλ. Νικηφόρου Κωνσταντίνου [Μικραγιαννανίτου] Μητροπολίτου Κεντρώας Αφρικής, Το Άγιον Όρος Άθως, Θεσσαλονίκη 2003, σελ. 72-77)
