Ιστορία της Μονής
Ιδρύθηκε πριν από τον 11ο αιώνα στα βορειοδυτικά παράλια της χερσονήσου του Αγίου Όρους. Πανηγυρίζει την εορτή της Αναλήψεως του Κυρίου.
Το 1821, κατά την Ελληνική Επανάσταση, στην Ι. Μ. Εσφιγμένου αποβιβάσθηκε ο Εμμανουήλ Παππάς. Στο Άγιον Όρος η Ι. Μ. Εσφιγμένου ανέλαβε το μεγαλύτερο βάρος της επαναστάσεως του 1821. Στο σκευοφυλάκιο φυλάσσεται χρυσοκέντητο τεμάχιο υφάσματος από τη σκηνή του Μεγάλου Ναπολέοντα. Στη βιβλιοθήκη υπάρχει ένα παλίμψηστο Ευαγγέλιο, του οποίου η παλαιά γραφή υπολογίζεται ότι είναι του 6ου αιώνα μ.Χ.
Στην Ι. Μ. Εσφιγμένου υπαγόταν και η αρχαία Σκήτη της Σαμάρειας.
(Βλ. Νικηφόρου Κωνσταντίνου [Μικραγιαννανίτου] Μητροπολίτου Κεντρώας Αφρικής, Το Άγιον Όρος Άθως, Θεσσαλονίκη 2003, σελ. 134-135)
